Samplaí de
Ghaeilge Reachlann ó chomhrá idir Bella John Ruadh Mhic Mhuireachtaigh le Liam
Mac Carráin, Béal Feirste.
Tá an Ghaeilge Reachlann le feiceáil ar dtús
agus an Ghaeilge chaighdeánach ina diaidh.
Seo Gaeilge ón 'Taobh Uachtarach' de
Reachlainn, rinneadh an taifeadán (físeán a bhí ann) go mall san seachtóidí.
Gaeilge Reachlann 'mhall' atá i gceist, cé gur taifeadadh go leor ábhar ó
leath-chainteoir dúchais ina dhiaidh seo.
Fuair an cainteoir bás sna hochtóidí, bhí
cónaí uirthi i mBéal Feirste den chuid is mó dá saol.
Tá sé suntasach áfach, go gceartaíonn sí féin in amanna, as a bheith ag
baint úsáid as fhoghraíocht 'Chonallach'.
Tuigtear dom gur fhreastail sí ar ranganna
Gaeilge i mBéal Feirste, ag foghlaim cuid Gaeilge as na Rosaibh, canúint a bhí
thar a bheith faiseanta i measc Ghaeilgeoirí Chois Cuain ag an am sin.
Is féidir
go gceapfadh daoine inniu go bhfuil sé sin aisteach. Ach cuimhnigh gur chuir
Conradh na Gaeilge cainteoir dúchais as na Rosaibh chun Gaeilge a mhúineadh
dóibh - fiú nuair a bhí neart cainteoirí dúchais fós ann.
Is fíor chomh maith go raibh sé de nós ag
cainteoirí dúchais i nGlinntí Aontroma Gaeilge Thír Chonaill a mheascadh lena
gcuid Gaeilge féin ina dhiaidh dóibh sin a fhoghlaim i ranganna de chuid
Chonradh na Gaeilge.
Tá cur síos iomlán ar na nótaí seo, seachas
trascríobh foghraíochta le fáil ....
Dunbar, Ciarán, "Guthanna Reachrainn, guthanna Uladh", An tUltach 82:2 (2/2005) 14-16
agus sa Bhéarla (agus leasaithe rud beag) ...
Dunbar, Ciarán, "Some Phrases of Rathlin Irish", The Glynns 35 (2007) 65 - 74.
(Nóta - níl aon fhuaim-rian ar fáil d'uimhir 1. nó 25)
1. [tá] brón orm anois
[tá] brón orm anois
An bhfuil a fhios agat cad é tá mé ag rá?
An rabh a fhios agatsa?
Bhí buachaill eile anseo
Bhí ceann rua, ceann rua …. dearg ar m’athair
Bhí mé ar mire
An bhfuil mé críochnaithe?
An bhfuil fhios agat air Danny Diffin?
An raibh go leor Gaeilge agam?
‘chan fheil’ sin an fhocal a bhí ag na daoine in Reachlainn
Níl fhios agam rud ar bith fán ait sin
Níl a fhios agam fán ainm atá ar loch
Níl cuimhin …Níl mórán Gaeilge, Gaeilge, Gaeilge agam anois.
Ní cuimhin liom … nl cuimhin liom
Cloigeann
Níl a fhios agam anois
Cnoc an Tairbh
Rugadh mé ansin ins an teach, bhí … an t-ainm a bhí air Lartach Aoibhinn
I mo chónaí ansin
Sin an ait a bhí mise
Rachadh mé ansiúd is anseo
Teacht arís
Tá a fhios aigesean cá huair a gheobhaidh mé bás
na páistí
na mic
na rudaí
cosa
míosa
25. ‘bhfeil blas na Béarla air
An bhfuil blas na mBéarla air
This word appears to be a confusion of the Scottish Gaelic word word ‘bachlach’and the Standard Irish ‘buachaill’. Holmer records Bachlach as the Rathlin form (HOLMER, N.M., The Irish language in Rathlin Island, Co. Antrim, (Royal Irish Academy [Hodges Figgis], Dublin 1942) whilst Wagner records ‘bachaill’. (WAGNER, H., Ó BAOILL C., Linguistic Atlas and Survey of Irish Dialects IV, (Royal Irish Academy Dublin 1969) p16)